کامپوزیت دندانی چیست؟
کامپوزیت‌های دندانی مخلوطی از ذرات گلاس، کوارتز و رزین آکریلیک (نام 3 نوع ماده) هستند. این مخلوط در ابتدا به شکل خمیر است و می‌توان آن را به راحتی در حفره تراش داده شده روی دندان (طی درمان پوسیدگی دندان یا ترمیم و بازسازی دندان) قرار داد و به شکل دلخواه فرم داد. سپس با استفاده از نور آن را پلیمریزه و سخت کرد.
انواع کامپوزیت دندان
کامپوزیتها مواد رزینی هستند که با توجه به تعداد و اندازه ذرات‌شان در دسته‌های مختلف قرار می‌گیرند و کاربردهای مختلفی نیز دارند. به طور کلی می‌توان مواد کامپوزیتی را به چهار گروه تقسیم کرد.
هر کدام از این کامپوزیتها موارد استفاده مخصوص خود را دارند. چرا که در دندانهای جلو زیبایی و درخشندگی عامل مهم است و در دندانهای عقب داشتن استحکام کافی که بتواند نیروهای جویدن را به خوبی تحمل کند.
کامپوزیت نوع هیبرید: کامپوزیت‌های دندانهای خلفی ذرات بزرگتر و استحکام بیشتری دارند و معمولا از نوع هیبرید هستند.
کامپوزیت میکروفیلد: برای ترمیم دندانهای جلویی از کامپوزیت‌های میکروفیلد استفاده می‌شود که ذرات ریزتر و استحکام کمتری دارند اما در عوض سطح صاف‌تر و براق‌تر و درخشان‌تری بعد از پالیش از خود به جای می‌گذارند. هر اندازه که سطح کامپوزیت صاف‌تر باشد رنگ گرفتن آن و نیاز به پالیش‌های دوره‌ای به مرور زمان کمتر خواهد شد.
کامپوزیت نانوفیلد: امروزه کامپوزیت‌های نانوفیلد هم در بازار هستند تا بتوانیم استحکام و زیبایی را همزمان در ترمیم دندان‌ها به دست بیاوریم.
IPS ونیرها (یا کامپوزیت ای پی اس): یکی دیگر از انواع کامپوزیت که جدیدا مورد استفاده قرار می‌گیرد، IPS ونیرها (کامپوزیت های سرامیکی ) هستند. این کامپوزیت ها به علت داشتن ذرات سرامیکی نسبت به نسل‌های قبل دارای ثبات رنگ و استحکام بالاتری هستند و بیشترین تشابه ظاهری را به لمینت های سرامیکی دارند.
موارد مصرف کامپوزیت:
درمان کامپوزیت دندان، برای موارد و مشکلات دندانی بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای آشنایی بیشتر موارد استفاده از کامپوزیت دندان در ادامه آورده شده است. اگر دارای یکی از مشکلات زیر باشید می‌توانید از درمان کامپوزیت برای اصلاح شکل ظاهری دندان‌هایتان بهره‌مند شوید.
اصلاح شکل و فرم و رنگ دندان‌ها
برای اصلاح ظاهر دندان‌هایی با فرم غیر طبیعی همچون دندانهای ریز یا میخی شکل
اصلاح فاصله میان دندان‌ها که با استفاده از کامپوزیت فواصل بین دندان‌ها بسته می‌شوند.
افرادی که تمایل به داشتن دندانهای بیش از حد سفید دارند، این کار با بلیچینگ امکان پذیر نیست و لازم است که از کامپوزیت یا لمینت دندان برای سطح دندان‌ها استفاده کرد.
افرادی با نامنظمی خفیف در دندان‌ها، می‌توانند از درمان کامپوزیت به جای ارتودنسی استفاده کنند.
مزایا و معایب کامپوزیت:
کامپوزیتها می‌توانند رنگ و فرم و چرخش دندان‌ها را اصلاح کنند یا فاصله بین دندان‌ها را ببندند. در این روش دندان‌ها تراش نمی‌خورند و کامپوزیت دندان روی سطح دندان چسبانده می‌شوند.
یکی دیگر از مزایای کامپوزیت دندان این است که هزینه کمتری نسبت به لمینیت‌های سرامیکی دارند. علاوه بر این در صورتیکه دچار پریدگی یا شکستگی شوند به راحتی قابل ترمیم هستند. ونیر کامپوزیتی دندان (لمینت کامپوزیتی) در یک جلسه قابل انجام است و معمولا نیاز به تزریق داروی بی‌حسی ندارد مگر اینکه پوسیدگی وجود داشته باشد یا دندان‌ها به علت سایش حساس شده باشند.
اما كامپوزيت‌ها بنا به عادات تغذيه‌ای مثل مصرف چای، قهوه، غذاهای رنگی و رب‌دار و تناوب مسواک زدن بيمار در دوره‌های زمانی مختلف نياز به پاليش دارند و میزان زرد شدن کامپوزیت بیشتر از انواع لمینت سرامیکی است.
در درمان‌هایی که محدود به یک یا چند دندان است، کامپوزیت، درمان انتخابی مناسب برای بیمار است. در صورتی که تعداد بیشتری از دندان‌ها نیاز به اصلاح لبخند داشته باشند، بهتر است از درمان‌های کامل‌تری مثل لمینت سرامیکی دندان استفاده کرد.
ارتودنسی بهتر است یا کامپوزیت؟
همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد یکی از موارد استفاده از کامپوزیت، رفع نامنظمی‌های خفیف دندانی است. با توجه به میزان نامنظمی‌های موجود، روابط و اندازه دندان‌ها و فک‌ها دندانپزشک تصمیم می‌گیرد که کدام درمان برای شما تجویز شود. در مواردی که نامنظمی‌های مختصر وجود دارد و روابط دندان‌ها و سایز فک‌ها نرمال است می‌توان از کامپوزیت دندان استفاده کرد. یکی دیگر از محدودیت‌های ارتودنسی زمان طولانی آن است و افرادی که مشکل زمانی برای جابجا شدن دندان‌ها دارند می‌توانند از کامپوزیت بهره ببرند.
کامپوزیت برای چه کسانی توصیه نمیشود:
ترمیم کامپوزیت دندان چیست و چگونه انجام می شود؟
ترمیم کامپوزیت دندان یعنی استفاده از مواد کامپوزیتی برای پر کردن دندان‌هایی که دچار آسیب دیدگی و پوسیدگی شده‌اند. این پرکردگی‌ها همرنگ دندان هستند و پس از قرار گرفتن در حفراتِ دندانهای تراش خورده، به خوبی با دندان ترمیم شده و سایر دندان‌ها هماهنگ می‌شوند
مراحل ترمیم با کامپوزیت:
نحوه ترمیم کامپوزیت به این شکل است که ابتدا باید دندان تحت دمان، در محل پوسیدگی تراشیده می‌شود. بعد از اینکه پوسیدگی کاملا از بین رفت و یک حفره ایجاد شد، دندان را تمیز می کنند. سپس دندانپزشک خمیر کامپوزیت که متناسب با سایه رنگ دندان است را با کمک ابزار مخصوص درون حفره قرار می‌دهد.
پس از اعمال خمیر، دندانپزشک با کمک دستگاه لایت کیور، نوری آبی رنگ با طول موج خاصی به خمیر اعمال می کند. نور باعث سفت و سخت شدن کامپوزیت می شود. سپس چندین بار اعمال کامپوزیت و سخت کردن آن با لایت کیور تکرار می شود تا زمانی که حفره کاملا پر شود.
نوری که برای سخت شدن کامپوزیتها استفاده می‌شود، طیف آبی نور مرئی است و برخلاف اشتباه رایج که تصور می‌شود این نور لیزر یا اشعه ماورای بنفش است، این نور همان طیف ابی نور مرئی است. این نور پس از تابش می‌تواند تا حدود ۲ میلی‌متر از ضخامت کامپوزیت را سخت کند.
سپس دندانپزشک باید کامپوزیت را به صورت لایه لایه روی دندان بگذارد و هر بار حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نور دهد تا هر لایه سخت شود. اگر کامپوزیت نور کافی دریافت نکند، ماده به خوبی سخت نشده و احتمال شکستگی در ترمیم وجود دارد. بعد از سخت شدن کامپوزیت، سطح آن با وسایل مخصوص کاملاً پالیش می‌شود تا براق گردد.
طبقه بندی کامپوزیتها بر اساس محل کاربرد آن‌ها
کامپوزیت‌های قدامی که به آن کامپوزیت های زیبایی نیز گفته می‌شود، امروزه به طور گسترده‌ای توسط دندانپزشکان به دو منظور استفاده می‌شوند:
برای اهداف درمانی جهت انجام ترمیم‌های کامپوزیتی
برای اهداف زیبایی به منظور انجام ونیرهای کامپوزیتی و بستن فواصل بین دندانی
مهمترین مزیت کامپوزیت‌های قدامی را می‌توان درخشش طبیعی تر و جلای ماندگار و بادوام آن‌ها دانست؛
به همین دلیل هم بهترین راه برای حفظ زیبایی دندانهای قدامی، استفاده از کامپوزیت‌های قدامی است و معمولا استفاده از آن‌ها به زیبایی طبیعی دندان‌ها ختم می‌شود.
کامپوزیت‌های قدامی در تنوع زیاد و در رنگ‌ها و شفافیت‌های مختلف ارائه می‌شوند، به همین دلیل در بسیاری موارد بدون نیاز به تراش دندان‌ها و برداشت از بافت سالم آن ها، این امکان وجود دارد که رنگ دندان ترمیم شده را بتوان با بخش باقی مانده از دندان سازگار نمود و یا در درمان‌های زیبایی، تغییر رنگ، شکل و اندازه‌ی دندان‌ها امکان‌پذیر باشد.
با وجود پیشرفت‌هایی که در کامپوزیت‌های ترمیمی صورت گرفته، محبوبیت استفاده از آن‌ها برای دندانهای خلفی هم افزایش یافته است و تقاضا برای استفاده از کامپوزیتها جهت حفظ زیبایی دندانهای خلفی در حال افزایش است.
در سال‌های اخیر تحقیقات بسیاری به منظور بهبود خصوصیات مکانیکی و فیزیکی کامپوزیتها و ارتقا عملکرد بالینی آن‌ها انجام شده است تا بتوان از کامپوزیتها به عنوان جایگزینی مطمئن برای آمالگام در دندانهای خلفی استفاده کرد.
هرچند تحقیقات حاضر نشان می‌دهد که طول عمر کامپوزیت‌های خلفی به چند عامل متغیر بستگی دارد که این متغیرها شامل: موقعیت دندان، تعداد سطوح ترمیم شده و رعایت بهداشت دندان‌ها توسط فرد است.
از خصوصیات بارز کامپوزیت‌های خلفی، استحکام بالاتر آن‌ها، مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر نیروهای حاصل از جویدن در دندانهای خلفی است.
کامپوزیت دندان یونیورسال
کامپوزیت دندان یونیورسال به منظور ترکیب استحکام و زیبایی به طور همزمان ارائه شده‌اند. این کامپوزیتها را می‌توان هم در دندانهای قدامی و هم در دندانهای خلفی استفاده کرد. یعنی پالیش‌پذیری آن‌ها به حدی است که درخششی مناسب جهت ترمیم دندانهای قدامی ایجاد می‌کنند و استحکام و مقاومت در برابر سایشی دارند که جهت ترمیم دندانهای خلفی مناسب هستند.
Harmonize یکی از انواع کامپوزیت‌های یونیورسال است که متعلق به کارخانه Kerr می‌باشد.
کدام کامپوزیت برای چه درمانی مناسب است ؟
این تصمیم‌گیری با درنظرگرفتن این مورد که در هر درمانی کدام خصوصیت از کامپوزیت دندان مورد نیاز است، انجام می‌شود.
در درمان‌هایی مانند ترمیم یا پرکردن دندان، بیلداپ دندان‌ها و فایبربریج دندان مسلما استحکام کامپوزیت نقش بسیار مهمی در دوام و ماندگاری درمان انجام‌شده ایفاء می‌کند. بنابراین کامپوزیت‌های نانوفیل و میکروهیبرید کامپوزیت‌های انتخابی خواهند بود.
و در درمان‌های زیبایی مانند کامپوزیت ونیر و یا بستن فاصله بین دندان‌ها می‌توان از کامپوزیت‌های میکروفیل و نانوفیل جهت زیبایی بیشتر و در جایی که نیاز است از کامپوزیت میکروهیبرید جهت استحکام بالاتر استفاده کرد.
عمر کامپوزیت:
طور علمی برای کامپوزیت عمری بین 7 تا 10 سال برای افراد سالم در نظر گرفته شده اما این تخمین برای مواد کامپوزیت های قدیمی است و امروزه پیشرفتهای چشمگیری در این ارتباط انجام شده و هنوز هم ادامه دارد.
