ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی (به انگلیسی: Orthodontics) یک تخصص دندانپزشکی است که به تشخیص ، پیشگیری و اصلاح بی نظمی دندان ها، ناهنجاری فک ها و الگوهای نامناسب بایت می پردازد. همچنین ممکن است به اصلاح رشد صورت، معروف به ارتوپدی دندان و صورت، بپردازد. هم ترازی غیر طبیعی دندان ها و فک ها بسیار شایع است.

در ارتودنسی با استفاده از بریس دندان و سایر ابزارهای ارتودنسی، با حرکت آرام دندان‌ها و فک‌ها به اطراف، ناهنجاری‌ها درمان می‌شود.ارتودنسی دندان سبب بهبود لبخند و سلامت کلی ناهنجاری‌های دندانی فکی می‌شود.

ترازبندی غیر عادی دندان و فک معمول است، و افراد زیادی نیازمند ارتودنسی دندان و بهره‌مند شدن از درمان‌ ارتودنسی هستند. مدت زمان ارتودنسی دندان، ممکن است چندین ماه تا چند سال طول بکشد. در ادامه انواع ارتودنسی را هم توضیح خواهیم داد و همچنین به سوال اساسی ارتودنسی چیست ؟ پاسخ خواهیم داد.

چرا به ارتودنسی دندان نیاز داریم؟

زیبایی دهان و دندان تاثیر به سزایی بر روی چهره افراد دارد. اما با درمان ارتودنسی، علاوه بر بهبود زیبایی لبخند، مشکلات دیگری نیز حل می‌شود. در زیر مشکلاتی که قبل از انجام ارتودنسی، افراد با آن درگیر هستند را بررسی می‌کنیم.
دندانهای نامرتب، علاوه بر ظاهر بد، فشار زیادی را به سایر دندان‌ها، لثه‌ و مفاصل فک وارد می‌کنند، که می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

• سخت جویدن همراه با درد
•  ایجاد مشکل در لثه
•  پوسیدگی دندان‌ها
•  سردرد و میگرن شدید
•  درد پشت شانه و گردن
•  مشکلات گوارشی ناشی از بد جویدن غذا
•  مشکلات در مسواک و رعایت بهداشت دهان و دندان
•  مشکلات ظاهری و پایین آمدن اعتماد به نفس
•  مشکلات TMJ

متخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست چه کسی است؟

ارتودنتیست (Orthodontist) یا همان متخصص ارتودنسی، دندانپزشکی است که بعد از گذراندن چند سال تجربه کاری در زمینه دندانپزشکی، با شرکت و قبولی در یک آزمون تخصصی بین هزاران دندانپزشک و گذراندن دوره ۳ الی ۴ ساله تخصص ارتودنسی می تواند به تشخیص و درمان ارتودنسی کودکان و بزرگسالان بپردازد.
متخصص ارتودنسی کسی است که بتواند تشخیص به موقع انجام دهد و به صورت اصولی درمان ارتودنسی دندان را در مدت زمان کمتر و تعداد مراجعه کمتر انجام دهد.

ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

تشخیص اینکه فرد به ارتودنسی نیاز دارد یا خیر، فقط توسط متخصص ارتودنسی و با انجام معاینه بالینی توسط ارتودنتیست انجام می شود. بطورکلی، افرادی به ارتودنسی نیاز دارند که حداقل مشمول یکی از موارد زیر باشند.

کراس بایت (Crossbite)

وقتی بیمار دهان خود را می بندد، دندان های بالایی در داخل دندان‌های پایین نشسته اند. کراس بایت، می‌تواند باعث ساییدگی دندان یا خرد شدن آن شود و بر زیبایی دندان ها هم تأثیر بگذارد.
نیش نامرتب در پشت دهان، که به آن کراس بایت خلفی گفته می‌شود، می‌تواند باعث دندان قروچه، مشکلات فک و رشد غیر طبیعی صورت شود.

شلوغی و تراکم زیاد دندان‌ها (Teeth crowding)

از نظر بهداشت دهان و دندان، شلوغی دندان‌ها یا Crowding، شایع ترین دلیل مراجعه افراد برای انجام ارتودنسی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که فضای کافی در دهان برای قرار گرفتن همه دندان‌ها وجود نداشته باشد.
دندان های شلوغ به سختی با نخ دندان تمیز می‌شوند و در صورت عدم اصلاح، می‌توانند سبب پوسیدگی دندان شوند.

فاصله دندان‌ها (Spacing)

Spacing یا فاصله زیاد و بیش از حد معمول به اندازه ازدحام دندان مشکل ساز است. متداول‌ترین مکان برای فاصله دندان‌های مشکل دار، بین دو دندان جلویی است، اگرچه ممکن است در هر جای دهان اتفاق بیفتد.
فاصله بیش از حد می‌تواند منجر به التهاب لثه و پوسیدگی دندان شود و اجازه دهد بیشتر لثه در معرض باکتری‌ها قرار گیرد، جایی که به طور معمول توسط دندان محافظت می‌شود.

بایت

اگر دندان های بالا و پایین شما هم راستا نباشد و در جای مناسب قرار نگیرند، می تواند بر شکل صورت و ظاهر دندان شما تأثیر بگذارد. انواع مختلف مال اکلوژن وجود دارد که در زیر بررسی می‌کنیم:

• Open bite، هنگامی که دندان های خود را فشار می دهید، دندان‌های بالا و پایین باز می شود.
• Underbite، وقتی است که دندان‌های ردیف بالایی شما خیلی عقب هستند و دندان‌های ردیف پایینی خیلی جلو هستند.
• Overbite، زمانی است که دندان‌های ردیف بالایی شما خیلی جلوتر از دندان‌های پایین شما هستند.
اکثر بیمارانی که دچار این نوع مشکلات بایت هستند، دندان‌هایشان زودتر فرسوده می شود و اغلب با افزایش سن نیاز به درمان‌های دندانپزشکی بیشتری دارند.

دندانهای نهفته (Impacted teeth)

دندان نهفته یا Impacted teeth به دندانی گفته می شود که نمی تواند به درستی در بیاید ، زیرا دندان دیگری در راه است یا جایگاه کافی در فک ندارد. دندان عقل اغلب تحت تأثیر قرار می گیرد و باعث درد بزرگسالان می‌شود. دندان های نیش نیز اغلب هنگامی که بیمار دندان‌های شلوغ داشته باشد، تحت تأثیر قرار می گیرند.

دندانهای کج (crooked teeth)

دندان هایی که هم تراز نیستند و ظاهری کج دارند، ممکن است عوامل ژنتیکی داشته باشند و یا عوامل دیگر که با مراجعه به ارتودنتیست، می شود وضعیت آنها را بهبود بخشید.

ظاهر نامناسب لبخند و ظاهر (Poor aesthetics)

وقتی دندان ها از نظر زیبایی خوشایند نباشند، بر اعتماد به نفس افراد تأثیر می گذارد و آنگاه نیاز به درمان ارتودنسی است.

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

مشکلاتی مانند برخورد اولین دندان با این مفصل در هر طرف صورت می تواند باعث درد عمده در TMJ شود و منجر به TMD مزمن شود.

بوی بد دهان و بیماری های لثه (bad breath, gum disease)

سختی در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان های نامرتب و کج باعث می شود میکروبیوم دهان دچار مشکل شود و منجر به مشکلات بهداشت دهان و دندان شود.

مشکلات تنفس دهانی (Mouth breathing)

تنفس مزمن دهانی مداوم می تواند باعث بوی بد دهان و یا بیماری لثه و کج شدن دندان ها می شود، پس اگر تنفس دهانی هنگام خواب دارید، احتمالا باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.

بهترین روش ارتودنسی و بهترین نوع ارتودنسی دندان کدام است؟

متخصص ارتودنسی در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان بی نظمی‌های دندان، فک و صورت آموزش دیده و تخصص خود را گرفته‌ است.روش های مختلفی برای تنظیم بدخیمی‌های دندانی فکی و درمان ارتودنسی وجود دارد، که به کمک متخصص ارتودنسی می‌توانیم، بهترین روش درمان را انتخاب کنیم.

انتخاب بهترین روش ارتودنسی دندان به عوامل زیادی از جمله سن بیمار،شدت مشکل، زمان مراجعه و مشخصات فیزیولوژی بدن بیمار بستگی دارد که با مراجعه به موقع به ارتودنتیست و انجام معاینه های پی در پی در تمام مراحل ، می شود بهترین نوع درمان ارتودنسی را انجام داد.
ارتودنتیست؛ طیف گسترده ای از گزینه های درمانی را برای صاف کردن دندان‌های کج، رفع نیش بد و تراز کردن صحیح فک‌ها به شما معرفی می‌کند. که باتوجه به میزان مشکل و بامشورت بیمار، نوع درمان ارتودنسی انتخاب می شود.
برای آشنایی بیشتر شما، در زیر انواع ارتودنسی و روش‌های درمان را بررسی می‌کنیم.

انواع ارتودنسی چیست؟

در حالی که سالانه میلیون‌ها کودک و بزرگسال شروع به درمان ارتودنسی می‌کنند، انواع مختلفی از درمان ارتودنسی برای انتخاب وجود دارد. انتخاب شما بستگی به این دارد که کدام روش درمانی برای نیازهای شما مناسب است و هر روش مزایای خاص خود را دارد.
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی رنگی
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی لینگوال

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی، بیشتر مورد توجه افراد بزرگسال است. از مزیت‌های این نوع ارتودنسی، نمایان نبودن آن بر روی دندان است. اما برای همه افراد قابل اجرا نیست. در صورتیکه تمایل به درمان، به روش ارتودنسی نامرئی هستید، ابتدا باید متخصص ارتودنسی، وضعیت دندان و فک شما را بررسی کند.

ارتودنسی متحرک

درمان توسط ارتودنسی متحرک، معمولا برای مشکلات خفیف پیشنهاد می‌شود. این درمان برای هر دو فک بالا و پایین قابل اجرا است. اما برای دندان‌های پایین، تحمل این روش ارتودنسی سخت و دشوار است.
دستگاه ارتودنسی متحرک از پلاستیک شفاف ساخته می شوند و به صورت سفارشی برای دهان بیمار ساخته می شوند. این یک تنش محکم است و تمام دندان ها را در موقعیت قرار می‌‌دهد.
همچنین یک وسیله ارتودنسی متحرک است که از ترکیبی از پلاستیک و فلز ساخته شده و به صورت سفارشی و متناسب با دهان بیمار ساخته می‌شود. بسته به نیاز بیمار برای ایجاد ثبات در دندان، از نگهدارنده‌های متحرک برای دوره‌های مختلف استفاده می‌شود.

ارتودنسی ثابت

در ارتودنسی ثابت، براکت‌ها برروی دندان‌ها چسبانده و ثابت می‌شوند. بیشتر مشکلات و ناهنجاری‌ها، به کمک ارتودنسی ثابت قابل درمان است و وابسته به همکاری بیمار نیست.

مطالعه بیشتر درباره ارتودنسی ثابت

ارتودنسی رنگی

ارتودنسی رنگی، در میان نوجوانان بسیار محبوب است. استفاده از بریس‌های رنگی با تنوع رنگی زیاد، سبب شده که این نوع ارتودنسی، توجه این گروه سنی را به خود جلب کند.

ارتودنسی دیمون

ارتودنسی دیمون از روش‌های جدید ارتودنسی است. برخلاف ارتودنسی سنتی که اتصال سیم به براکت‌های ارتودنسی، با استفاده از کش‌های بسیار کوچک انجام می‌شود، در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می گردد.
به دلیل اینکه در این نوع ارتودنسی از کش‌های کوچک در اطراف هر براکت استفاده نمی‌شود، بنابراین بیمار می‌تواند در طول دوره ارتودنسی، به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز نماید.

ارتودنسی لینگوال

ارتودنسی لینگوال، یکی دیگر از روش‌های ارتودنسی است. این نوع ارتودنسی دندان، در دسته ارتودنسی پنهان قرار می‌گیرد زیرا که در پشت دندان‌ها اجرا می‌‍شود. به همین دلیل محبوب بزرگسالان است.

مراحل انجام ارتودنسی

برای انتخاب شیوه ارتودنسی لازم است ابتدا مراحل تشخیص مشکلات فک و دندان‌ها انجام شود. بنابراین همینطور که در ادامه می‌بینید، مراحل انجام ارتودنسی با تصویربرداری و معاینه آغاز می‌شود.

1. قالب گیری از فک و دندان‌ها
2. عکس‌برداری رادیولوژی برای ارتودنسی
3. تصویر‌برداری رنگی برای مراحل ارتودنسی دندان
4. معاینه بیمار و بررسی دهان
5. بررسی روش‌های متفاوت ارتودنسی
6. شروع درمان ارتودنسی با براکت‌گذاری
7. ادامه درمان ارتودنسی در فواصل زمانی مشخص شده
8. استفاده از نگهدارنده و خارج کردن براکت ها

هزینه ارتودنسی

برای هزینه ارتودنسی، به دلیل اینکه شرایط بیمارها با یکدیگر متفاوت است و قیمت ارتودنسی کاملا وابسته به میزان و نوع ناهنجاری دارد، به طور دقیق و واضح نمی توان یک قیمت مشخص را اعلام کرد.
برای گرفتن قیمت دقیق میبایست به کلینیک مراجعه نموده و توسط متخصص مربوطه ویزیت شوید.

عکس قبل و بعد ارتودنسی و نمونه کار ارتودنسی

با دیدن و مقایسه عکس های قبل و بعد ارتودنسی، می توانید نحوه و میزان بهبودی درمان را ببینید، دیدن نمونه کار دکتر ارتودنسی به شما برای تصمیم گیری درباره انتخاب ارتودنتیست کمک خواهد کرد.

چند سوال رایج درباره ارتودنسی دندان

معمولاً کسانی که با درمان ارتودنسی آشنایی و تجربه نداشته اند، سوالت زیادی درباره ارتودنسی دارند. در ادامه پاسخ چند سوال پرتکرار آورده شده است:

عوارض ارتودنسی دندان چیست؟

در کنار مزایا، ارتودنسی دندان معایب و عوارضی هم دارد، مانند:

• احساس دندان درد و ناراحتی خفیف بعد از اتصال ابزارهای ارتودنسی
• برخی خراش ها و زخم های کوچک در داخل دهان شما
• عفونت لثه
• از بین رفتن مینای دندان
• کوتاه تر شدن طول ریشه دندان ها
• زرد شدن دندان ها

مدت زمان ارتودنسی دندان چقدر طول می‌کشد؟

طول درمان ارتودنسی در افراد مختلف، بسته به شدت مشکل، متفاوت است.
مدت زمان ارتودنسی دندان به عوامل زیر بستگی دارد:

• مقدار فاصله‌ای که دندان‌ها باید طی کنند
• سلامت دندان‌ها
• سلامت لثه‌ها
• استخوان‌های نگهدارنده
• میزان پیروی بیمار از دستورالعمل ها

به طور متوسط، تکمیل یک روش درمانی معمول برای قرارگیری درست دندان‌ها، معمولا حدود ۱ تا ۳ سال طول می کشد. با بریس هایی که هر ۴ تا ۱۰ هفته توسط متخصص ارتودنسی تغییر می‌کند.
در صورتی‌که فقط مشکل دندانی باشد، مدت زمان ارتودنسی دندان، حدود یک سال و نیم زمان می‌برد. اما اگر مشکلات فکی هم باشد، یک سال و نیم هم برای درمان آن نیاز است.

بهترین سن شروع درمان ارتودنسی چه زمانی است؟

درمان ارتودنسی معمولاً قبل از بزرگسالی فرد شروع می‌شود، زیرا استخوان‌ها در کودکان به راحتی قابل جابجایی است. در بیماران در حال رشد گزینه‌های بیشتری برای درمان ناسازگاری‌های اسکلتی وجود دارد. بنابراین بهترین سن از ۸ سالگی تا قبل از بلوغ است.

آیا ارتودنسی در سنین بالا هم انجام می شود؟

درمان ارتودنسی دندان محدودیت سنی ندارد، اما هر چه سن کمتر باشد، گزینه های بیشتری برای درمان ناسازگاری های اسکلتی وجود دارد.
ارتودنسی در سنین بالا هم قابل انجام است، اما نسبت به ارتودنسی کودکان، طولانی تر خواهد بود و شاید با جراحی فک قابل جبران باشد.

بیشتر کارهای ارتودنسی قبل از اتمام رشد اسکلت، آغاز می شود. اگر رشد اسکلت به پایان رسیده باشد، جراحی فک می تواند یک گزینه باشد.

بهترین تغذیه در دوران ارتودنسی چیست؟

بهتر است در دوران ارتودنسی، مواد غذایی حاوی مواد معدنی، ویتامین‌ها و کلسیم مصرف نمایید و از به هرگونه خوراکی رنگی، خوراکی‌های سخت و تنقلات، نه بگویید.

آیا ارتودنسی درد دارد؟

پاسخ صادقانه این است که بریس های ارتودنسی وقتی روی دندان ها زده می شوند، آسیبی نمی رسانند، بنابراین هیچ دلیلی برای نگرانی در مورد محل قرارگیری بریس ها وجود ندارد. بعد از اتصال سیم ها به براکت های جدید، درد ناشی از ارتودنسی به صورت خفیف ایجاد می شود که ممکن است چند روز تا یک هفته طول بکشد و بستگی به میزان تحمل درد فرد دارد و حتی میزان استرس یا تجربه های بد گذشته بیمار هم می توانند تاثیرگذار باشند.

چطور باید براکت ارتودنسی را تمیز کرد؟

برای تمیز کردن براکت های ثابت ارتودنسی، می توانید از مسواک ارتودنسی استفاده نمایید.
برای دهانشویه نیز باید از دهانشویه مناسب دوران ارتودنسی استفاده نمایید چرا که دهانشویه‌های کلرهگزیدین در دوران ارتودنسی، سبب زردی دندان‌ها می شود.

براکت ارتودنسی، مشکلی در صحبت کردن ایجاد نمی‌کند؟

در روزهای ابتدایی پس از درمان ارتودنسی، امکان دارد بیمار نوک زبانی صحبت کند. اما پس از چند روز به براکت ارتودنسی عادت کرده و مثل قبل به راحتی، می‌تواند کلمات را تلفظ نماید.

اصول بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی

اگر از دندان ها و محیط دهان در طول درمان ارتودنسی به خوبی مراقبت نکنیم،ممکن است باعث پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی یا زرد شدن دندان ها شود و ممکن است به سیم های ارتودنسی و یا براکت های ارتودنسی آسیب بزنیم، در زیر به نکات مهمی که باید در طول درمان رعایت کنید، اشاره شده است:

• رعایت رژیم غذایی
• نحوه صحیح مسواک زدن در ارتودنسی مهم است
• نخ دندان ارتودنسی از مسواک زدن هم مهمتر است
• دهانشویه حاوی فلوراید را جدی بگیرید.
• شاید نیاز به موم ارتودنسی داشته باشید
• مراجعه مرتب و سروقت به ارتودنتیست را جدی بگیرید

امیدواریم که با مطالعه این مطالب علاوه بر پاسخ سوال «ارتودنسی چیست؟»، نکات و توضیحات انواع ناهنجاری های فک و دندان و روش‌های مختلف ارتودنسی دندان، به شما کمک کند تا هنگام مراجعه به ارتودنتیست، مشاوره موثرتری دریافت کنید.